Alibaba và JD.com điều hướng bối cảnh thương mại điện tử Trung Quốc đang phát triển
## Thị trường thương mại điện tử Trung Quốc đối mặt với sự chậm lại và tái định hình
Ngành thương mại điện tử Trung Quốc đang trải qua một giai đoạn chuyển đổi đáng kể, được đánh dấu bằng sự tăng trưởng chậm lại, cạnh tranh gay gắt và môi trường pháp lý đang phát triển. Các trụ cột truyền thống như **Alibaba Group Holding Ltd. (BABA)** và **JD.com Inc. (JD)** đang điều hướng những thay đổi này, khi các nền tảng thương mại xã hội mới hơn giành được thị phần đáng kể và các chính sách của chính phủ nhằm mục đích định hình lại động lực thị trường.
## Áp lực cạnh tranh tăng cường trong bối cảnh tiêu dùng chậm lại
Tăng trưởng tổng thể của thị trường thương mại điện tử Trung Quốc đã chậm lại đáng kể, với tốc độ tăng trưởng trung bình 3 năm trong lịch sử chỉ đạt **1,4%**, giảm mạnh so với mức trung bình 5 năm là **12,4%**. Sự chậm lại này được cho là do tiêu dùng nội địa giảm, một phần liên quan đến thị trường bất động sản trì trệ ảnh hưởng đến tài sản hộ gia đình, và hoạt động kinh doanh yếu kém được chứng minh bằng giá sản xuất giảm. Tỷ lệ thâm nhập thương mại điện tử tự nó đã giảm nhẹ từ **32,8% vào năm 2023 xuống 31,8% vào năm 2024**, bất chấp sự tăng trưởng tích cực của tổng doanh số bán lẻ.
Sự tăng trưởng chậm lại này đã trùng hợp với những thay đổi đáng kể trong thị phần. Thị phần tổng giá trị hàng hóa (GMV) của **Alibaba** gần như giảm một nửa, từ **71,5% vào năm 2017 xuống 32% vào năm 2024**. Thị phần GMV của **JD.com** cũng giảm, từ **23,9% xuống 21,9%** trong cùng kỳ. Sự xói mòn ưu thế thị trường này chủ yếu là do sự trỗi dậy mạnh mẽ của các nền tảng thương mại xã hội như **PDD Holdings**, đã tăng thị phần GMV lên **23,1%**, định vị nó là một đối thủ cạnh tranh lớn. Các nền tảng khác như **Douyin (17,3%)** và **Kuaishou (6,6%)** đã phân mảnh thị trường hơn nữa, sử dụng các chiến lược tập trung vào "giá thấp + liên hệ xã hội" và "trò chơi hóa + kênh thương hiệu" để thu hút người dùng.
## Môi trường pháp lý và các điều chỉnh chiến lược
Từ năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã tích cực cải cách khuôn khổ pháp lý cho thương mại điện tử. Các sửa đổi chính bao gồm **Luật Chống Cạnh tranh Không lành mạnh (AUCL)**, dự kiến sẽ được cập nhật vào tháng 8 năm 2025, nhằm hạn chế các hành vi như chặn liên kết đến các nền tảng khác và sử dụng chiết khấu lớn để hạ giá đối thủ cạnh tranh. Hơn nữa, các quy định mới từ tháng 7 năm 2025 yêu cầu các nền tảng như **JD.com** phải ngừng cung cấp hoàn tiền mà không cần trả lại sản phẩm, trao quyền kiểm soát lớn hơn cho người bán. **Tổng cục Quản lý Thị trường Nhà nước (SAMR)** cũng đã đề xuất các quy tắc thúc giục các nền tảng cung cấp phí thấp hơn và các điều khoản linh hoạt hơn cho người bán, đặc biệt hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các biện pháp này được thiết kế để thúc đẩy cạnh tranh công bằng hơn, bảo vệ các doanh nghiệp nhỏ và giảm các cuộc chiến giá cả mang tính hủy diệt, mặc dù chúng được kỳ vọng sẽ làm tăng chi phí tuân thủ cho các nền tảng lớn.
Để đối phó với những động lực này, **Alibaba** và **JD.com** đang điều chỉnh chiến lược của mình. **Alibaba** đã hoàn thành thời gian chỉnh sửa ba năm với SAMR và đang đầu tư mạnh vào **Trí tuệ nhân tạo (AI)** và điện toán đám mây cho sự phát triển trong tương lai. **JD.com** đã triển khai các hệ thống dựa trên AI để tăng cường tuân thủ và đang mở rộng sang các lĩnh vực mới như giao đồ ăn và thị trường quốc tế, được minh chứng bằng đề nghị mua lại gã khổng lồ điện tử Đức **Ceconomy** với giá **2,2 tỷ euro (2,57 tỷ USD)**.
## Các mô hình kinh doanh khác biệt mang lại hồ sơ tài chính khác nhau
Các mô hình kinh doanh khác nhau của **Alibaba** và **JD.com** ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả tài chính của họ. **Alibaba**, hoạt động chủ yếu thông qua một thị trường 3P (bên thứ ba) ít tài sản, đóng vai trò là "trung gian thông tin" kiếm lợi nhuận từ hoa hồng giao dịch và quảng cáo, do đó tránh được rủi ro tồn kho trực tiếp và các chi phí liên quan. Mô hình này góp phần vào khả năng sinh lời mạnh mẽ hơn của nó, với tỷ suất lợi nhuận gộp, EBITDA, EBIT, ròng và dòng tiền tự do (FCF) cao hơn. Tỷ suất lợi nhuận gộp trung bình 5 năm của Alibaba đáng chú ý là hơn **4,5 lần** so với JD.com, và tỷ suất lợi nhuận ròng của nó đạt **12%**.
Ngược lại, **JD.com** chủ yếu vận hành mô hình 1P (bên thứ nhất), hoạt động như một nhà bán lẻ trực tiếp với các khoản đầu tư đáng kể vào hậu cần và kho bãi tự vận hành. Mặc dù mô hình này kéo theo tỷ suất lợi nhuận thấp hơn, nhưng nó dẫn đến vòng quay tài sản mạnh hơn và Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) cao hơn. Mặc dù có tỷ suất lợi nhuận ròng thấp hơn là **3,6%**, JD.com đã đạt được ROE cao hơn là **13,2%**, được thúc đẩy bởi tỷ lệ vòng quay tài sản là **1,66** và hệ số nhân vốn chủ sở hữu là **2,23**. Điều này cho thấy rằng trong khi Alibaba có lợi nhuận cao hơn trên mỗi đô la doanh thu, JD.com hiệu quả hơn trong việc sử dụng tài sản và tận dụng vốn chủ sở hữu để thu về lợi nhuận.
Trong quý 2 năm 2025, **JD.com** báo cáo doanh thu tăng **22% so với cùng kỳ năm trước**, đạt **356,7 tỷ nhân dân tệ (49,7 tỷ USD)**, vượt qua ước tính của các nhà phân tích. Tuy nhiên, thu nhập ròng của nó trong cùng kỳ đã giảm một nửa do các khoản đầu tư đáng kể vào giao đồ ăn, mặc dù hoạt động kinh doanh bán lẻ cốt lõi của nó đã cho thấy lợi nhuận mở rộng với tỷ suất lợi nhuận hoạt động tăng lên **4,5%** doanh thu. **Alibaba** báo cáo doanh thu hàng năm **tăng 15%**.
## Quan điểm của nhà phân tích và triển vọng tương lai
Các nhà phân tích duy trì lập trường lạc quan thận trọng đối với cả hai công ty, mặc dù có những cân nhắc cụ thể. **Alibaba** được xếp hạng 'Mua' với mục tiêu giá đồng thuận là **216,11 USD**, cho thấy tiềm năng tăng trưởng **26%**. Các xếp hạng gần đây của các nhà phân tích từ Jefferies, Baird và B of A Securities đã đưa ra mục tiêu giá trung bình là **199,67 USD**, ngụ ý tiềm năng tăng trưởng **11,17%**. Tỷ lệ Giá trên Thu nhập (P/E) dự phóng của Alibaba là **16,29**.
**JD.com** nhận được xếp hạng 'Mua mạnh' với mục tiêu giá là **52,15 USD**, cho thấy tiềm năng tăng trưởng đáng kể **51%**. Hiện tại nó được coi là "bị định giá thấp đáng kể" với tỷ lệ P/E dự phóng là **9,46**. Tiềm năng tăng trưởng định giá cao hơn này đối với JD.com được ghi nhận bất chấp khả năng sinh lời cơ bản mạnh mẽ hơn của Alibaba.
Bối cảnh cạnh tranh trong thương mại điện tử Trung Quốc dự kiến sẽ vẫn gay gắt, hạn chế tăng trưởng lợi nhuận cho đến khi các biện pháp can thiệp của quy định trở nên hiệu quả hơn. Tuy nhiên, các biện pháp kích thích của chính phủ, bao gồm **chương trình đổi hàng trị giá 231 tỷ RMB** và dự kiến **1,2 nghìn tỷ nhân dân tệ** thúc đẩy chi tiêu tiêu dùng, dự kiến sẽ cung cấp động lực. Cả hai công ty đang định vị chiến lược: Alibaba thông qua đổi mới công nghệ trong AI và đám mây, và JD.com thông qua hiệu quả hoạt động, đa dạng hóa vào các phân khúc kinh doanh mới và các vụ mua lại chiến lược. Trọng tâm có thể sẽ chuyển từ cạnh tranh giá cả mạnh mẽ sang nâng cao chất lượng dịch vụ, hiệu quả hậu cần và các dịch vụ độc đáo, khi chính phủ tiếp tục cân bằng giữa việc thúc đẩy tăng trưởng và đảm bảo một môi trường thị trường bền vững, được quản lý hơn.
