Quỹ tài sản có chủ quyền trị giá 2 nghìn tỷ USD của Na Uy đã thoái vốn khỏi Caterpillar Inc. (NYSE:CAT) với lý do lo ngại về đạo đức liên quan đến việc sử dụng thiết bị của công ty này ở Gaza, một động thái đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ chính quyền Trump của Hoa Kỳ và nhấn mạnh sự giao thoa ngày càng tăng giữa đầu tư ESG và thực tế địa chính trị.

Quỹ Na Uy thoái vốn khỏi Caterpillar trong bối cảnh lo ngại về đạo đức

Quỹ Hưu trí Chính phủ Toàn cầu của Na Uy, quỹ tài sản có chủ quyền lớn nhất thế giới với giá trị ước tính 2 nghìn tỷ USD, đã thoái vốn khỏi các khoản nắm giữ trong Caterpillar Inc. (NYSE:CAT). Quyết định này, được Ngân hàng Trung ương Na Uy công bố, xuất phát từ những lo ngại về đạo đức liên quan đến việc sử dụng thiết bị của Caterpillar trong cái mà cơ quan giám sát đạo đức của quỹ mô tả là "những vi phạm luật nhân đạo quốc tế rộng khắp và có hệ thống" ở Gaza và Bờ Tây. Hội đồng đạo đức của quỹ đặc biệt lưu ý rằng các máy ủi do Caterpillar sản xuất đang được sử dụng để "phá hủy tài sản của người Palestine một cách bất hợp pháp trên diện rộng" và Caterpillar "đã không thực hiện bất kỳ biện pháp nào để ngăn chặn việc sử dụng đó". Trước khi thoái vốn, quỹ nắm giữ một lượng lớn cổ phần trong Caterpillar, trị giá khoảng 2,1 tỷ USD tính đến ngày 30 tháng 6.

Động thái này diễn ra sau một quyết định tương tự của quỹ Na Uy về việc thoái vốn khỏi năm ngân hàng Israel, với giá trị khoảng 661 triệu USD.

Sự phản đối của Hoa Kỳ và căng thẳng địa chính trị leo thang

Việc thoái vốn đã vấp phải sự phản đối gay gắt từ chính quyền Trump của Hoa Kỳ, vốn đã gọi các tuyên bố này là "bất hợp pháp" và trực tiếp liên hệ với chính phủ Na Uy. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã lên án quyết định này, phản ánh một căng thẳng rộng lớn hơn giữa các quy định đầu tư đạo đức và các liên minh địa chính trị. Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Lindsey Graham được cho là đã đề xuất các biện pháp trả đũa tiềm năng, bao gồm thuế quan bổ sung và hạn chế thị thực đối với các giám đốc điều hành của quỹ. Điều này diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ đã áp thuế 15% đối với hàng nhập khẩu của Na Uy, làm nổi bật khả năng gia tăng ma sát kinh tế. Để đáp lại, Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Store đã bảo vệ việc thoái vốn như một hành động độc lập, phi chính trị bắt nguồn từ các nguyên tắc đạo đức đã được thiết lập của quỹ.

Triển vọng tài chính của Caterpillar giữa áp lực thuế quan

Riêng biệt, Caterpillar đã phải đối mặt với áp lực chi phí ngày càng tăng từ thuế quan, độc lập với tin tức thoái vốn. Công ty đã cảnh báo về tác động tài chính cao hơn đáng kể từ thuế quan đối với quý 3 năm 2025 và cả năm. Caterpillar hiện dự kiến tác động ròng từ thuế quan tăng thêm sẽ nằm trong khoảng từ 500 triệu đến 600 triệu USD cho quý 3 và khoảng 1,5 tỷ đến 1,8 tỷ USD cho cả năm 2025. Triển vọng sửa đổi này thể hiện sự gia tăng so với các ước tính trước đó. Các yếu tố chính đằng sau những chi phí gia tăng này được xác định là thuế quan Mục 232 đối với thép và nhôm, cùng với các thuế quan mới từ Ấn Độ, với nhóm Ngành Xây dựng dự kiến sẽ hấp thụ khoảng 55% tổng tác động thuế quan.

Bất chấp những áp lực chi phí ngày càng tăng này, Caterpillar vẫn duy trì triển vọng doanh số và doanh thu năm 2025, dự kiến doanh thu sẽ cao hơn một chút so với 64,81 tỷ USD được báo cáo vào năm 2024. Tuy nhiên, biên lợi nhuận hoạt động đã điều chỉnh của công ty cho cả năm hiện dự kiến sẽ gần mức thấp hơn trong phạm vi mục tiêu đã nêu trước đó. Sau thông báo về tác động thuế quan tăng lên, cổ phiếu của Caterpillar đã trải qua mức giảm khoảng 3% đến 4%. Tỷ lệ P/E của công ty là 21,45X, cao hơn một chút so với mức trung bình ngành là 20,31X, đặt ra câu hỏi về định giá của công ty trước những bất ổn này.

Ý nghĩa thị trường rộng hơn: ESG, Địa chính trị và sự giám sát của doanh nghiệp

Sự kiện này làm nổi bật một xu hướng quan trọng và đang phát triển trong thị trường tài chính toàn cầu: ảnh hưởng ngày càng tăng của các tiêu chí Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) và các cân nhắc địa chính trị đối với chiến lược đầu tư. Quyết định của Quỹ Hưu trí Chính phủ Toàn cầu của Na Uy tạo ra một tiền lệ đáng chú ý, cho thấy một "bước ngoặt tiềm năng trong đầu tư tổ chức" và một "xu hướng rộng lớn hơn có thể định nghĩa lại đánh giá rủi ro trong các cổ phiếu toàn cầu." Điều này cho thấy một sự thay đổi của tổ chức theo hướng coi các chuỗi cung ứng liên quan đến xung đột là rủi ro ESG cốt lõi.

Sự can dự trực tiếp giữa chính phủ Hoa Kỳ và Na Uy nhấn mạnh căng thẳng giữa đầu tư đạo đức và ổn định địa chính trị. Các công ty có hoạt động ở các khu vực nhạy cảm về chính trị hoặc những công ty được cho là có liên quan đến các hành vi vi phạm nhân quyền có thể phải đối mặt với rủi ro thoái vốn cao hơn từ các nhà đầu tư theo định hướng đạo đức, có khả năng dẫn đến sự biến động giá cổ phiếu và chi phí hoạt động tăng lên. Sự cố này cũng phản ánh sự phản đối ngày càng tăng của doanh nghiệp liên quan đến cuộc xung đột đang diễn ra ở Gaza, buộc các công ty phải đánh giá lại chuỗi cung ứng và đạo đức hoạt động của họ.

Nhìn về phía trước

Việc thoái vốn khỏi Caterpillar của một quỹ tài sản có chủ quyền nổi bật như vậy có khả năng tăng cường sự giám sát đối với các công ty khác có hoạt động quốc tế đáng kể hoặc những công ty được cho là có liên quan đến các hoạt động đáng ngờ về mặt đạo đức. Các nhà đầu tư sẽ theo dõi chặt chẽ những diễn biến tiếp theo trong đối thoại ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Na Uy, cũng như những ý nghĩa rộng lớn hơn đối với các chuẩn mực đầu tư quốc tế. Caterpillar dự kiến sẽ cung cấp thêm thông tin cập nhật về hiệu quả tài chính và tác động thuế quan của mình trong báo cáo thu nhập quý 3 và cuộc gọi hội nghị sắp tới dự kiến vào ngày 29 tháng 10 năm 2025. Sự tương tác giữa các nguyên tắc ESG, thực tế địa chính trị và trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp sẽ tiếp tục là một yếu tố quan trọng định hình bối cảnh đầu tư toàn cầu.